15 yıl öncesine kadar sayıları bir elin parmaklarını geçmeyen yerli zincirler yabancıya kafa tutuyor. Türkiye’ye büyük umutlarla gelen yabancıların çoğunluğu ise rekabete yenik düşüp ülkeden çıkıyor. Geleneksel tatlar, düşük yatırım maliyeti, kriz tecrübesi ve cesaret… Çok değil 15 yıl öncesine kadar sayıları bir elin parmaklarını geçmeyen yerli zincirler, arkalarındaki bu güçle yabancı zincirlere kafa tutar hale geldi. 35 milyar dolarlık franchising sektörünün yüzde 74’ünü ele geçiren yerli zincirlerle rekabete direnemeyen birçok yabancı zincir Türkiye’den çekiliyor. Güney Afrikalı ünlü tavuk restoran zinciri Nando’s, teknoloji marketi Best Buy, dünyanın en büyük dondurma zincirlerinden Baskin Robbins, Hard Rock Cafe ve Quiznos gibi birçok yabancı zincir büyük hedeflerle girdikleri Türkiye sayfasını kapatırken, Simit Sarayı, Bay Döner, Pizza Pizza, Bonny Food ve Kahve Dünyası gibi yerli zincirler ise büyüme atağında. Tablo tam tersiydi
Türkiye Franchising Derneği’nin (UFRAD) 2010 yılı verilerine göre Türkiye’de zincir işletmelerin sayısı yaklaşık 1876’yı buldu. Bu rakamın yüzde 24’ünü yabancı firmalar, yüzde 74’ünü ise yerli markalar oluşturuyor. 1995 yılında ise tam tersi bir tablo vardı. Sektörün yüzde 75’i yabancı zincirlerin, yüzde 25’i ise yerlilerin elindeydi. 1998 yılında ibre yerlilerden yana dönmeye başladı ve sektörde dağılım yüzde 50-50 olarak değişti.
Hızlarına yetişilmiyor
Atağa kalkan yerli zincirlerin yanında artık yabancı zincirlerin Türkiye’de işlerinin çok zor olduğunu dile getiren Simit Sarayı Yönetim Kurulu Başkanı Haluk Okutur, “Buradaki en büyük gücümüz damak zevkimiz. Yabancı zincirlerin Türk damak zevkine uygun lezzetleri yakalayabilmesi için çok fazla çaba sarf etmesi gerekiyor” diye konuşuyor.
Son dönemin hızlı büyüyen zincirlerinden biri olan Bay Döner’in Franchise İş Geliştirme Koordinatörü Mengü Evrensel’e göre ise yabancı zincirlerin güç kaybetmesinin en büyük nedeni lokasyonların doğru seçilememesi. Kendilerinin bu konuya büyük önem verdiğine vurgu yapan Evrensel, “Bizim ise yatırım yaparken birinci önceliğimiz lokasyon seçimi” açıklamasını yapıyor.
Franchise & More Danışmanlık Genel Müdürü Osman Bilge, Türk girişimcilerin pazardaki boşluğu çabuk doldurduklarını belirtiyor. Bilge “Türk girişimciler doğruyu gördükleri zaman çabucak uyum sağlayıp benzerini yapabiliyorlar” diyor.
Havlu atan yabancı zincirler
- Nandos: 3 şubesi vardı. Türkiye’ye 2 yıl dayanabildi.
- Best Buy: 100 şube hedefi ile Türkiye’ye gelmişti.
- Hard Rock Cafe: Dünyada kapanan ilk ve tek şube.
- 7 Eleven: 12 mağaza ile pazara girdi. 300 mağaza hedefledi. Birkaç kez el değiştirip veda etti.
- Jani King: Farklı zamanlardaki iki atağı da başarısız oldu.
- Baskin Robbins: Dondurmada dünya lideri dördüncü dükkânda pes etti.
- Wendy’s: Ünlü hamburger zinciri 2001 krizine yenildi.
- Quiznos: 2007’de sandviççi 2008’de ayrıldı.
- Printemps: Sessiz sedasız mağazalarını kapattı.
- Mr. Bricolage: Boya, banyo, mutfak ve bahçe gereçleri satan zincir aradığını bulamadı.
- Styles on Video: Video ve fotoğraf çekimlerini Türkiye’de tutturamadı.
Hızına yetişilmeyen yerliler
- Bay Döner: 2006’da kuruldu. 26 restorana ulaştı. 5 yıllık hedefi 40 şubeye ulaşmak.
- Kahve Dünyası: 2004’te start aldı. Şu anda 64 şube sayısına önümüzdeki günlerde 15 yeni şube daha ekleyecek.
- Simit Sarayı: 200 şubeye ulaşan zincir 2011’de yurtiçi ve yurtdışında 325 şubeye ulaşmayı hedefliyor. Rakip olarak McDonald’s’ı görüyor.
- Çıtır Usta: Son dönemde büyüme atağına geçti. 25 şubeye ulaşan şirket, 2011’de 40 şube daha açacak.
- Pizza Pizza: İzmirli pizzacı, Türkiye genelinde 142 noktada hizmet veriyor.
Dünya liderlerine kafa tutan yerli yatırımcılar
Starbucks ve Kahve Dünyası
2003 yılında Türkiye’ye gelen ünlü kahve zinciri Starbucks 138 şubeye ulaştı. 2004 yılında tüketicilere hizmet vermeye başlayan yerli kahve zinciri Kahve Dünyası ise Türkiye genelinde 64 şubeye ulaştı. Yerli kahve zinciri çok yakında metro duraklarında 15 şube ile hizmet verecek.
Pizza Pizza ve Domino’s
1995 yılında İzmir’de hizmet veren yerli pizzacı, Türkiye genelinde 142 noktada restoran açtı. 1996 yılında Türkiye’ye gelen Domino’s Pizza ise 2010’da 161 şubeye ulaştı. Amerika merkezli şirket 2011 yılında 211 şubeye ulaşmayı hedefliyor.
Simit Sarayı ve McDonald’s
Simit Sarayı 2011’de 325 şubeye ulaşmayı hedefleyerek, McDonald’s ile rekabet ediyor. Simit Sarayı Yönetim Kurulu Başkanı Haluk Okutur, dünyada bulunan McDonald’s’lardan fazla şube açmayı istediklerini söylüyor. McDonald’s ise Türkiye’de yaklaşık 140 şube ile hizmet veriyor.
Kaynak:Radikal Gazetesi
