Arıcılık, doğa ile iç içe yapılan en özgün tarım faaliyetlerinden biridir. Balarısı, doğanın sunduğu nektarı toplayarak, insanın kullanımına sunar. Ancak, günümüzde haksız kazanç elde etmeyi amaçlayan kişilerin sayısının artması ve kirlenen doğal ortam nedeniyle, arı ürünlerinde ciddi sahtecilik yapılmakta ve bu durum insan sağlığını tehdit etmektedir. Tüketici açısından, karmaşık piyasa ilişkileri ve yetersiz denetimler nedeniyle güvenli ve sağlıklı bal bulmak zorlaşmaktadır. İşte Türk bal piyasasında karşılaşılan riskler ve bu risklerden korunma yolları.
Sahte Bal
Sahte bal, genellikle “arı görmemiş bal” olarak bilinir ve tamamen yapay olarak, glikoz ve fruktoz gibi şekerlerin içine esans ve gıda boyaları katılarak elde edilir. Sahte bal, hijyenik olmayan ortamlarda üretilir ve tüketici sağlığını ciddi şekilde tehdit eder. Bu tür balların içine zaman zaman doğal bal ilave edilerek tüketiciyi aldatmak amaçlanır. Bu nedenle, bal alırken üreticinin güvenilirliğini kontrol etmek önemlidir.
Şurup Balı
Ülkemizde bal sahteciliği denilince, arılara şeker şurubu takviyesi ile yaptırılan bal akla gelir. Besleme balı olarak da bilinen bu bal türü, yurt dışında ayrı bir kategori olarak kabul edilse de, ülkemizde çiçek balı adı altında satılarak tüketici aldatılmaktadır. Şurup balı, arının kendi enzimleri ile bala dönüştürülse de, niteliği düşük ve doğal değildir. Bu nedenle, bal alırken doğal çiçek balı olup olmadığını kontrol etmek gereklidir.
Baldaki Kalıntılar
Arıcıların arı hastalıkları ile mücadelede bilinçsiz uygulamaları, bal toplanan bölgede aşırı zirai ilaçlama ve çevre kirliliği, balda kalıntı problemlerine yol açar. Arıcıların örgütlenmesi ve bilinçlendirme çalışmaları ile bu risk en aza indirilmeye çalışılmaktadır. Özellikle petekli bal tüketirken, temel peteği yememek, bu tür risklerden korunmanın bir yoludur.
Balın Niteliğinin Bozulması
Kristalize olmuş çiçek balı, ülkemizde sahte bal zannedilerek satın alınmamaktadır. Bu nedenle, arıcılar doğal balların donmasını engellemek için çeşitli yöntemler kullanmaktadır. Ancak, Türk Gıda Kodeksine aykırı olarak, balı 45 derece üzerinde ısıtmak veya kaynama noktasına getirmek, balın niteliğini bozar ve sağlığa zararlı hale getirir. Balın aşırı ısıtılması, HMF (hidroksimetil furfurol) değerini yükseltir ve uzun dönemde kansorejen etki yapabilir. Bu sorunun çözümü için, tüketicilerin kristalize bal tüketimine alışması gereklidir.
Denetimsiz Yabancı Ballar
Türk Gıda Kodeksine uygun olmayan yabancı balların ülkemize sokulması ve piyasaya sürülmesi, tüketici sağlığını tehdit eden bir başka faktördür. Özellikle ucuz fiyatlı bu ballar, yerli üretimmiş gibi gösterilerek tüketiciye sunulur. Bu durum, hem haksız rekabete neden olur hem de içerikleri belirsiz olduğu için sağlığa zararlıdır. Bu tür balların piyasadan çekilmesi ve denetimlerin artırılması gerekmektedir.
Balın Sahte Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Balın sahte olup olmadığını anlamak için birkaç basit yöntem vardır. İlk olarak, balın doğal kokusu ve tadı kontrol edilmelidir. Sahte ballar, genellikle aşırı tatlı ve yapay bir kokuya sahiptir. Ayrıca, balın kıvamı ve rengi de önemlidir. Doğal bal, yoğun bir kıvama ve hafif bulanık bir renge sahiptir. Balın kristalize olup olmadığı da kontrol edilmelidir. Doğal bal, zamanla kristalize olurken, sahte bal genellikle sıvı kalır. Bu basit kontrollerle, balın doğal olup olmadığını anlamak mümkündür.
Doğal Bal Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Doğal bal alırken dikkat edilmesi gereken birkaç önemli nokta vardır. İlk olarak, güvenilir ve bilinen üreticilerden bal almak önemlidir. Üretici hakkında bilgi edinmek ve balın üretim süreçlerini öğrenmek, sağlıklı bir bal seçimi için gereklidir. Ayrıca, balın etiket bilgileri dikkatle okunmalıdır. Etikette üretim tarihi, son kullanma tarihi ve üretici bilgileri yer almalıdır. Bu bilgiler, balın doğal ve güvenilir olup olmadığını anlamak için önemlidir. Ayrıca, balın saklama koşullarına dikkat edilmelidir. Bal, serin ve kuru bir yerde saklanmalı ve güneş ışığından korunmalıdır. Bu, balın uzun süre taze ve sağlıklı kalmasını sağlar.
Arıcılık, doğa ile iç içe yapılan ve sağlıklı arı ürünleri sunan bir tarım faaliyetidir. Ancak, sahtecilik, çevre kirliliği ve bilinçsiz uygulamalar, bal piyasasında ciddi riskler oluşturur. Tüketicilerin bu risklerin farkında olması ve güvenilir bal üreticilerini tercih etmesi, sağlıklı ve doğal bal tüketimini sağlar. Bu yazıda belirtilen bilgiler ve önerilerle, bal alırken dikkat edilmesi gereken noktaları öğrenebilir ve sağlıklı bal tüketimi sağlayabilirsiniz.
