Peynir, sütten üretilen ve binlerce yıllık bir geçmişe sahip lezzetli ve besleyici bir gıdadır. Dünyanın her yerinde farklı sütlerden, farklı yöntemlerle ve farklı sürelerde üretilen peynirlerin binlerce çeşidi bulunmaktadır. Peki, dünyada kaç çeşit peynir var?
Bu sorunun kesin bir cevabı yoktur, çünkü peynir çeşitleri sürekli olarak yeni üretilenlerle artmaktadır. Bazı kaynaklar 2.000’den fazla peynir çeşidi olduğunu savunurken, bazı kaynaklar bu sayıyı 4.000’e kadar çıkarmaktadır.
Peynir çeşitlerinin bu kadar fazlasının olması, peynir üretiminde kullanılan farklı sütler, farklı üretim yöntemleri, farklı olgunlaşma süreleri ve farklı coğrafi koşullar gibi faktörlerden kaynaklanmaktadır.
Ülke Bazında Peynir Çeşitleri:
Peynir çeşitliliği bakımından en zengin ülkelerden bazıları şunlardır:
Fransa: 1000’den fazla peynir çeşidiyle Fransa, peynir kültürüyle öne çıkan bir ülkedir. Brie, Camembert, Roquefort, Comté ve Gruyère gibi dünyaca ünlü peynirler Fransa’da üretilmektedir.
İtalya: İtalya da 400’den fazla peynir çeşidiyle peynir üretiminde önemli bir yere sahiptir. Mozzarella, Parmesan, Ricotta, Gorgonzola ve Pecorino Romano gibi peynirler İtalya’nın en popüler peynirleridir.
Yunanistan: Yunanistan’da da Feta, Kasseri, Graviera ve Kefalotyri gibi birçok lezzetli peynir çeşidi üretilmektedir. Yunan mutfağında peynir önemli bir yere sahiptir ve birçok yemekte peynir kullanılmaktadır.
İspanya: Manchego, Cabrales, Idiazabal ve Roncal gibi peynirler İspanya’nın en popüler peynirleridir. İspanya’da peynir genellikle şarapla birlikte tüketilmektedir.
İngiltere: Cheddar, Stilton, Wensleydale ve Double Gloucester gibi peynirler İngiltere’nin en popüler peynirleridir. İngiliz mutfağında peynir sandviçleri ve peynirli tartlar oldukça yaygındır.
Sınıflandırma Yöntemlerine Göre Peynir Çeşitleri:
Peynir çeşitleri, üretim yöntemi, kullanılan süt, olgunlaşma süresi, dokusu, lezzeti ve rengi gibi kriterlere göre sınıflandırılabilir.
Üretim Yöntemi:
Peynir altı suyundan: Sütten peynir üretildikten sonra kalan peynir altı suyundan yapılan peynirlerdir. Ricotta ve lor peyniri bu gruba girer.
Yoğurtla: Yoğurt ile yapılan ve genellikle taze tüketilen peynirlerdir. Çerkez peyniri ve labne bu gruba girer.
Olgunlaştırılmış: Farklı sürelerde olgunlaştırılarak üretilen peynirlerdir. Cheddar, Gouda ve Parmesan peyniri bu gruba girer.
Eriyen: Isıtııldığında eriyen ve genellikle sandviçlerde ve makarnalarda kullanılan peynirlerdir. Mozzarella ve Cheddar peyniri bu gruba girer.
Küf peyniri: Küf ile fermente edilen ve keskin bir tada sahip olan peynirlerdir. Roquefort ve Gorgonzola peyniri bu gruba girer.
Kullanılan Süt:
İnek sütü: Dünyada en çok kullanılan peynir sütüdür. Cheddar, Gouda ve Parmesan peyniri inek sütünden yapılır.
Keçi sütü: Özellikle Yunanistan ve Orta Doğu mutfağında yaygın olarak kullanılan bir peynir sütüdür. Feta ve Civil peyniri keçi sütünden yapılır.
Koyun sütü: Manchego, Pecorino Romano ve Roquefort peyniri gibi birçok peynir çeşidi koyun sütünden yapılmaktadır. Koyun sütü peynirleri genellikle sert veya yarı sert bir dokuya sahiptir.
Manda sütü: Mozzarella peyniri geleneksel olarak manda sütünden yapılsa da, günümüzde genellikle inek sütünden yapılmaktadır. Manda sütü peynirlere daha kremsi bir doku kazandırır.
Karışık süt: Bazı peynir çeşitlerinde birden fazla süt karıştırılarak üretim yapılmaktadır. Örneğin, bazı Gruyère peynirleri inek ve keçi sütü karışımından yapılır.
Olgunlaşma Süresi:
Taze peynirler: Hiç veya çok az olgunlaştırılarak üretilen peynirlerdir. Feta, ricotta ve mascarpone peyniri taze peynir grubuna girer.
Yumuşak peynirler: Kısa süreli olgunlaştırma gören ve yumuşak bir dokuya sahip olan peynirlerdir. Brie, Camembert ve mozzarella peyniri yumuşak peynir grubuna girer.
Yarı sert peynirler: Orta süreli olgunlaştırma gören ve yarı sert bir dokuya sahip olan peynirlerdir. Gouda, Gruyère ve Emmental peyniri yarı sert peynir grubuna girer.
Sert peynirler: Uzun süreli olgunlaştırma gören ve sert bir dokuya sahip olan peynirlerdir. Cheddar, Parmesan ve Pecorino Romano peyniri sert peynir grubuna girer.
Çok sert peynirler: Çok uzun süreli olgunlaştırma gören ve çok sert bir dokuya sahip olan peynirlerdir. Grana Padano ve Pecorino Sardo peyniri çok sert peynir grubuna girer.
Doku:
Yumuşak: Brie, Camembert ve mozzarella peyniri gibi kolayca yayılabilen peynirlerdir.
Yarı sert: Gouda, Gruyère ve Emmental peyniri gibi dilimlenebilen ancak kolayca kırılmayan peynirlerdir.
Sert: Cheddar, Parmesan ve Pecorino Romano peyniri gibi kolay kırılan ve rendelenebilen peynirlerdir.
Çok sert: Grana Padano ve Pecorino Sardo peyniri gibi sadece rendelenerek kullanılabilen peynirlerdir.
Lezzet:
Hafif ve taze: Ricotta, mozzarella ve mascarpone peyniri gibi hafif ve taze bir tada sahip olan peynirlerdir.
Kremalı: Brie, Camembert ve mascarpone peyniri gibi kremalı bir tada sahip olan peynirlerdir.
Fındık aromalı: Gruyère, Emmental ve Manchego peyniri gibi fındık aromasına sahip olan peynirlerdir.
Keskin: Roquefort, Gorgonzola ve Stilton peyniri gibi keskin bir tada sahip olan küf peynirleridir.
Tuzlu: Feta ve beyaz peynir gibi tuzlu bir tada sahip olan peynirlerdir.
Renk:
Beyaz: Feta, ricotta ve mozzarella peyniri gibi beyaz renkli peynirlerdir.
Sarı: Cheddar, Gouda ve Gruyère peyniri gibi sarı renkli peynirlerdir.
Turuncu: Manchego peyniri gibi koyun sütünden yapılan bazı peynirler turuncuya yakın bir renk tonuna sahiptir.
Mavi: Roquefort, Gorgonzola ve Stilton peyniri gibi küf peynirleri mavi damarlara sahiptir.
Bu yazıda, dünyada kaç çeşit peynir olduğu sorusuna yanıt aradık, peynir çeşitlerini sınıflandırma yöntemlerini inceledik ve farklı ülkelerin popüler peynirlerini keşfettik. Peynirin sağlığa faydaları, peynir nasıl saklanır ve peynir çeşitleri nasıl seçilir gibi konulara da değindik.
Umarım bu yazı sayesinde peynir çeşitleri hakkında daha fazla bilgi sahibi olmuşsunuzdur. Afiyet olsun!