Portakal

Kış mevsiminin sevilen meyvesi portakal, mutfakların her türlü gereksiniminde kullanılan aranan meyvesidir. Kek ve tatlılardan, alkollü–alkolsüz kokteyllere kadar geniş bir kullanım alanı vardır. Portakal Akdeniz meyvesi olarak düşünülse de, asıl çıkış yeri Güney Çin ve Hindistan’dır. Citrus cinsi bir ağaç olan citrus sinensis portakal ağacının latince adıdır. Ülkemizde narenciye-turunçgil olarak tanımlanan familyanın limon ile birlikte en bilinen üyesidir.

Portekizli denizci Vasco de Gama’nın Afrika’nın en güneyindeki Ümit burnunu keşfedip, yeni bir Hint deniz ticaret yolu bulmasıyla narenciye ürünleri Avrupa pazarlarına taşınmaya başlamış. Asya kıtasının Avrupalı devletler tarafından sömürgeleştirilmesiyle portakal üretiminin tamamı Portekiz’in imtiyazına geçmiştir. Bu imtiyaz sayesinde Portekizli tüccarlar hem İstanbul’a hem de Anadolu’daki liman kentlerine portakal satmaya başlamışlar. Ürün Portekiz kaynaklı olmasa da dilimize “Portekiz’den gelen” anlamında “Portakal” olarak adlandırılmış. Bugün başta Antalya Finike olmak üzere, Akdeniz’in sahile yakın bölgelerinde, Bodrum’dan Hatay Dörtyol’a kadar geniş bir üretim alanı bulunan portakal, nispeten ılıman iklimi olan Ege bölgesinde, Çeşme’den Kaz dağlarının güneyine kadar portakal bahçeleri bulunmaktadır.

Portakal, besin değeri yönünden zengin ve sevilen bir meyvedir. İspanya ve tüm Akdeniz ülkelerinde yetişmekle birlikte portakalın anavatanı Çin’dir. Dünyada elmadan sonra en çok tüketilen meyve olan portakal önemli bir askorbit asit kaynağıdır. Vitamin özellikle C vitamini yönünden oldukça zengin olan portakal, soğuk algınlıklarında, nezle ve griplerde birebirdir. Genelde kabukları soyularak yenilen portakalın suyu da kendisi kadar yaygın tüketilir. Akdeniz ve Ege bölgelerinde yetiştirilmesine rağmen günümüzde tüketilen portakal nektarı ve portakal suları üretimi için İspanya ve Portekiz’den meyve ithal edilmektedir.

Doğal haliyle içildiği gibi alkollü ve alkolsüz kokteyllerde de kullanılan meyve sularından biridir. Çok sayıda keseciklerle dolu olan kabuğundan parfüm, öksürük şurupları için aroma, şeker sanayilerinde yararlanılır, serinletici içitlerin yapımında uçucu yağları çıkarılır.