Rakı Mezeleri

Rakı, içimiyle, sunumuyla, eşlik ettiği lezzetleriyle özel bir içki. Herşeyden önce milli içkimiz. Rakıyı diğer içkilerden ayıran ise, illaki yanında yemek ve meze çeşitlerinin eşliğini istemesidir. Bira, votka, cin, viski, şarap gibi tek başına da içilebilen içkiler yanında rakı, sofra kültürüyle diğerlerinden ayrılır. Rakı mezeleri olarak ifade edilebilecek soğuk-sıcak yiyecekler rakının olmazsa olmazıdır. Rakı, kalorisi yüksek güçlü bir içki olması sebebiyle, bu gücü dengeleyebilecek besinlere ihtiyaç duyurur. Distile bir içki olarak, fermente içkilere (Bira, şarap gibi) oranla çok daha yüksek alkol oranına sahip olması, alkolün acıktırıcı etkisiyle rakıya eşlik edecek yiyecekleri de ön plana çıkarmıştır. Bu nedenle ki rakı kültürü özellikle mezeler üzerinde yükselmiştir tarih boyunca. Meyhane kültürü ise rakının mezeyle sunumunu temel alan, Osmanlı’dan günümüze ulaşmış kadim bir içki anlayışımızdır diyebiliriz. Yakın dönemde yayınlanan ve 500 yıllık rakı tarihini anlatan “Rakı Ansiklopedisi” bu konuda çarpıcı bilgilerle dolu.

Şu var ki, rakı mezeleri deyince, bölgeden bölgeye, damak tadından mevsim lezzetlerine farklılık gösterir. Örneğin Ege’li bir rakısever, zeytinyağlı ot ve sebzelerden oluşan, özellikle balık sofrasında, deniz ürünleri lezzetlerine eşlik eden mezeleri tercih edebilir. Daha çok deniz börülcesi, radika gibi otlar ya da közleme patlıcan ezmeleri, biber közleme, musakka türü sebzeli mezeleri örnek verebiliriz. Cacık, haydari gibi yoğurtlu mezeler de rakı sofralarının gözdesidir. Güneydoğulu bir rakısever ise et ve kebap ağırlıklı sofrasına acılı, bol baharatlı mezeleri konuk etmeyi sever. Gaziantep’in ünlü babagannuşu, çiğ köftesi, acılı ezmeleri, sumaklı, isotlu salataları, bu sofraların olmazsa olmazıdır.

Bölgesel farklılıklara damak tadı da katılır. Kimi rakı yanında ekşi-mayhoş lezzetleri, kimi tuzlu, kimi acı, çok azı da tatlı mezeleri arar. Bu noktada şunu söylemek gerekiyor. Rakı mezesinin mutlaka önceden hazırlanması biraz zaman alan (Arnavut ciğeri, şakşuka, haydari, piyaz, pilaki, zeytinyağlı dolma vs. gibi) bir yemek olmasına gerek yoktur. Mevsimine göre yeşil erik, portakal, sulu ve tatlı bir Kırkağaç kavunu ya da kuruyemiş (Atatürk’ün de çok sevdiği beyaz leblebi gibi) türü kolay temin edilebilen yiyecekleri de makbuldür. Fakat rakı için belki de en çok tercih edilen lezzet, peynir çeşitleridir. Beyaz, tulum, kaşar, dil peyniri gibi bilinen peynir lezzetleri yanında, özel küflendirme yöntemleriyle üretilen “kopenesti” türü peynirler de rakı ehli olanların gözdesidir.

Konumuz olan ve belli tariflere göre yapılan rakı mezeleri ise hem zaman, hem emek hem de biraz marifet gerektirmektedir. Bir rakı sofrası tarif ederken bu tür mezelerden hiç olmazsa bir ikisinin mutlaka masada yer alması lazım. Çünkü rakı keyfi biraz da mezeleri sayesinde çıkar. Aslında mezenin varlığı, rakının daha yavaş içilmesini sağladığı için önemlidir. Bir bakıma meze rakının frenidir. Rakı içme adabı konusunda duayen bir isim olarak kabul edilen, Osmanlı döneminin en büyük gurmesi diyebileceğimiz ünlü gazeteci, yazar Ahmet Rasim, bir duble rakının 5’er dakika arayla, 6 ila 8 yudumda içilmesini (Yaklaşık yarım saat ila 45 dakika aralığında) tavsiye etmekte. Bu içim aralığını korumak, rakıyı hızlı tüketmemek için mezeler en iyi yardımcıdır denilebilir.

Rakı mezesi yerine göre bir sanat, yerine göre bir muhabbet, yerine göre bir ihtiyaçtır. Varlığı tat, keyif, güzelliktir. Yokluğu kabul edilebilir ama illaki de aratır…

Aşağıda verdiğimiz, sevilen 2 rakı mezesi tarifi ile sofranıza renk ve lezzet katabilirsiniz;

Rokalı biberli haydari

Hazırlanışı:
Biberleri yağda kızarttıktan sonra kabuklarını soyup ince kıyın. Rokayı da aynı yağda hafifçe çevirip ince kıyın. Roka ve biberi 1 çorba kaşığı tereyağında soteleyin. Dövdüğünüz sarmısağı yoğurda ilave edin. Tuzu ve sotelediğiniz yeşillikleri de yoğurda ekleyerek karıştırın. Kalan 1 çorba kaşığı tereyağını eriterek hazırladığınız karışımın üzerine dökerek servis yapın.

Börülce piyazı

Hazırlanışı:
Börülceleri haşlayın.Börülcelerin rahatlıkla soyulması için bir saat kadar soğuk suda bekleterek soyun. Börülceleri bir kaba alın. Üzerine piyazlık doğranmış soğan, kıyılmış maydanoz, sirke ve tuz ilave ederek karıştırın. Servis tabağına alarak isteğe göre süsleyip servise sunun.